Εντυπωσιάστηκα με αυτό το εξαιρετικό άρθρο που διάβασα στην
Αόρατη Μελάνη και σας το παραθέτω
αυτούσιο:
Κάποιο απομεσήμερο χάζευα ως συνήθως το περιοδοκό της κυριακάτικης El País, όταν με πλησίασε ως συνήθως η λαθραναγνώστρια κόρη μου και έχωσε το κεφάλι της ανάμεσα σε μένα και τις σελίδες του περιοδικού.
- Α, κουνελάκια! - αναφώνησε ενθουσιασμένη.
- Ναι, και πουλάκια, κοίτα! - σιγοντάρισα εγώ.
Πράγματι το άρθρο είχε αρκετές φωτογραφίες με ζευγάρια ζώων, πράγμα αναμενόμενο μια που ο τίτλος του ήταν "
Υπάρχουν ζώα gay;"
Η μικρή κοίταξε εξεταστικά τη σελίδα και με ρώτησε:
- Μαμά, τι θα πει αυτή η λέξη;
Εννοούσε φυσικά το "gay".
- Είναι αγγλική λέξη, της είπα, στα ελληνικά το λέμε "ομοφυλόφιλος". Είναι κάποιος που προτιμά να είναι ζευγάρι με έναν άλλον του ίδιου φύλου, ας πούμε άντρας με άντρα ή γυναίκα με γυναίκα.
- Γίνεται αυτό; - ρώτησε μισογελαστή, μισοκαχύποπτη.
Υποθέτω νόμισε ότι τη δουλεύω. Βλέπετε δεν υπάρχουν ομοφυλόφιλα ζευγάρια στο περιβάλλον μας, και δεν είχε τύχει ν' αναφερθούμε άλλοτε στο θέμα αυτό.
- Βέβαια, - της απάντησα. - Να, το γράφει κι εδώ.
- Και στους ανθρώπους; - ζήτησε να μάθει.
- Και σ' αυτούς, - της είπα. - Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι ετεροφυλόφιλοι, δηλαδή προτιμάνε να είναι ζευγάρι με κάποιον του αντίθετου φύλου. Υπάρχουν όμως και πολλοί που προτιμάνε σύντροφο του ίδιου φύλου.
Το σκέφτηκε λίγο και με ρώτησε:
- Και πώς κάνουνε παιδιά;
Το θέμα του πώς γίνονται τα παιδιά έχει συζητηθεί κάποιες φορές, αν και όχι διεξοδικά, γιατί η μικρή το βρίσκει μάλλον βαρετό. Αλλά ξέρει ότι χρειάζεται μια μαμά κι ένας μπαμπάς, και ότι ο ένας βάζει το σποράκι και ο άλλη το αυγουλάκι.
- Μερικοί δεν κάνουνε παιδιά, - της είπα. - Ορισμένοι υιοθετούν ένα παιδάκι που έχει χάσει τους γονείς του. Άλλοι ζευγαρώνουν με κάποιον από το άλλο φύλο μόνο για να κάνουν παιδί, και μετά γυρνάνε στο κανονικό ζευγάρι τους. Θυμάσαι τη φίλη σου την Αλεξία;
- Όχι.
- Κάναμε λίγη παρέα όταν ήσασταν μωρά, είχαν έρθει σπίτι μας, θα σου τη δείξω σε φωτογραφία. Η μαμά της είναι ομοφυλόφιλη, είναι ζευγάρι με μια άλλη γυναίκα. Όταν ήθελε να κάνει παιδί, το είπε σε έναν φίλο της άντρα, και εκείνος συμφώνησε να κάνουν ένα παιδάκι μαζί και να το μεγαλώσει εκείνη.
Δεν θυμάμαι τη συνέχεια της συζήτησης, άλλωστε δεν συνεχίστηκε και πολύ. Την ενδιέφεραν περισσότερο τα πουλάκια και τα κουνελάκια στις φωτογραφίες. Ύστερα κλείσαμε το περιοδικό και το θέμα ξεχάστηκε.
Μέσα μου όμως έμεινε ένας προβληματισμός. Η κόρη μου είναι επτά χρονών πια. Ήδη έχουν ενσταλαχτεί μέσα της τα πρότυπα που θα την καθορίσουν για την υπόλοιπη ζωή της. Και μέσα στα πρότυπα αυτά δεν υπάρχει το πρότυπο του ομοφυλόφιλου ζευγαριού. Όχι μόνο γιατί κανείς στο περιβάλλον μας δεν είναι ομοφυλόφιλος, αλλά και επειδή σε όλη την τεράστια ποσότητα πληροφορίας με την οποία βομβαρδίζονται τα παιδιά καθημερινά - σχολείο, βιβλία, τηλεόραση - δεν εμφανίζονται ομοφυλόφιλοι. Απλώς δεν υπάρχουν.
Είναι φανερό: παρά την τεράστια πρόοδο που έχει σημειωθεί στην κοινωνική αντιμετώπιση των gay, εξακολουθούν να μην υπάρχουν από την άποψη του κατεστημένου. Ή πιο σωστά, υπάρχουν, αλλά δεν τους δείχνουμε. Τους κρύβουμε κάτω από το χαλάκι για να μην τους δουν οι καλεσμένοι. Τους ανεχόμαστε, αλλά δεν τους αποδεχόμαστε.
Με πολύ κόπο και αγώνες φτάσαμε στο σημείο να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχουν ομοφυλόφιλοι, δεν είναι ούτε άρρωστοι ούτε διεστραμμένοι ούτε λάθη της φύσεως αλλά συνάνθρωποι και συμπολίτες μας, και έχουν δικαίωμα να επιλέξουν πώς θα ζήσουν τη ζωή τους. Από εκεί όμως μέχρι να φτάσουμε στο σημείο να απλώσουμε το χέρι στο ράφι του βιβλιοπωλείου και να αγοράσουμε ένα παιδικό βιβλίο όπου ο μικρός Κωστάκης μεγαλώνει σε ένα σπίτι με δύο μπαμπάδες, και το βιβλίο αυτό να μην θεωρείται γραμμένο ειδικά για να βοηθήσει στην εκμάθηση της "ανοχής της διαφορετικότητας" (τι άθλιος ευφημισμός, τι υπεροπτική συγκατάβαση) αλλά να θεωρείται απλώς ένα παιδικό βιβλίο που αναφέρεται σε μια φυσιολογική οικογένεια, έχουμε μπροστά μας πολύ δρόμο.
Και είναι όλο ανήφορος.
Δεν ξέρω ακόμη αν η κόρη μου είναι ετεροφυλόφιλη, ομοφυλόφιλη ή αμφιφυλόφυλη. Εικάζω το πρώτο από διάφορες ενδείξεις, αλλά είναι πολύ νωρίς για να είμαι σίγουρη. Πριν ακόμη γεννηθεί, είχα υποσχεθεί στον εαυτό μου ότι θα κάνω κάθε τι που περνά από το χέρι μου ώστε να ανατραφεί όσο το δυνατόν πιο ελεύθερα σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανόμενου κι εκείνου της σεξουαλικότητας, ώστε να αισθάνεται ελεύθερη να επιλέξει την κλίση της χωρίς πιέσεις, ούτε καν έμμεσες. Τουλάχιστον όχι από το οικογενειακό της περιβάλλον.
Τώρα όμως βλέπω ότι ο στόχος μου ήταν πολύ υψηλός, και φυσικά δεν τον πέτυχα. Γιατί για να δώσεις στο παιδί ελευθερία επιλογής, πρέπει να το έχεις εκθέσει εξίσου σε όλα τα διαθέσιμα πρότυπα. Δεν αρκεί να μην απαξιώσεις ένα πρότυπο, πρέπει και να το προβάλεις. Και το πρότυπο της ομοφυλοφιλίας δεν προβάλεται διόλου στην κοινωνία μας. Ακόμη και οι πιο φιλελεύθεροι και προοδευτικοί γονείς, που θα δέχονταν ασκαρδαμυκτί την ομοφυλοφιλία του παιδιού τους, δεν θα έφταναν στο σημείο να του την καλλιεργήσουν, ούτε θα χαίρονταν γι' αυτήν, ούτε θα την ανακοίνωναν δεξιά κι αριστερά μεταξύ τυρού και αχλαδίου.
Η συντριπτική πλειοψηφία των γονιών θα προβάλουν στο παιδί τους, συνειδητά ή ασυναίσθητα, μόνο τα ετεροφυλοφιλικά πρότυπα. Γιατί αυτά είναι τα "καλά", "σωστά", κοινωνικώς αποδεκτά κι εν τέλει επιθυμητά. Ποιος θέλει το παιδί του να είναι στο περιθώριο; Κάνουμε λοιπόν ό,τι μπορούμε για να ενταχθεί στη νόρμα, αν δεν ενταχθεί το παίρνουμε απόφαση, αλλά δεν πανηγυρίζουμε κιόλας.
Αν τελικά η κόρη μου προκύψει ομοφυλόφιλη, ελπίζω ότι θα νιώθει αρκετά άνετα ώστε να εκδηλωθεί μέσα στην οικογένειά της, ταυτόχρονα όμως θα έχει συναίσθηση ότι είναι καλύτερα να μην το διατυμπανίζει και πολύ, όχι χωρίς λόγο, όχι όπου να 'ναι.
Κάτι παρόμοιο με αυτό που συμβαίνει σε μας τους άθεους.
Δεν είναι πλέον μεμπτό να είσαι άθεος, στην πραγματικότητα πάρα πολύς κόσμος είναι, αλλά το να το δηλώνεις και να ζεις σύμφωνα με αυτό, το να είσαι συνεπής στην ιδεολογία σου, εξακολουθεί να θεωρείται ένα είδος "πρόκλησης" και "υπερβολής". Επικρατεί η αίσθηση, ακόμη κι από πλευράς των ίδιων των άθεων, ότι "δεν υπάρχει λόγος να το κάνεις θέμα", πράγμα που σημαίνει ότι δεν υπάρχει λόγος να ζεις και να εκφράζεσαι όπως αισθάνεσαι, αλλά υπάρχει κάθε λόγος να εξακολουθείς να παίζεις ένα θέατρο για να μην ταράζεις τα νερά. Να πηγαίνεις στην εκκλησία το πάσχα και να κουνάς τη λαμπάδα σου, να δέχεσαι χρόνια πολλά στην ονομαστική σου εορτή, να συμμετέχεις σε θρησκευτικές τελετές, ακόμη και να γίνεσαι νονός σε βάφτιση ή κουμπάρος σε θρησκευτικό γάμο. Όλοι περιμένουν από σένα να "δείξεις κατανόηση" στα έθιμα και στις ευαισθησίες των άλλων, των πολλών, των επικρατούντων - κανείς δεν διανοείται ότι θα μπορούσε ή θα έπρεπε να δείξει όχι μόνο κατανόηση αλλά και σεβασμό στις δικές σου πεποιθήσεις, στις δικές σου ευαισθησίες.
Όλες αυτές οι σκέψεις ήρθαν κι έδεσαν με ένα
άρθρο του Λύο Καλοβυρνά για το gay pride, και συγκεκριμένα με το εξής απόσπασμα:
Η συντριπτική πλειοψηφία των γκέι γυναικών και αντρών βιώνουν την ομοφυλοφιλία τους με αισθήματα ενοχής, κρυψίνοιας, αποσιώπησης. Μην ακούω βλακείες τύπου «δεν ντρέπομαι, απλώς δεν θέλω να το διαφημίζω». Οι άνθρωποι κρύβουμε μόνο αυτά που νιώθουμε ότι πρέπει να κρύψουμε, δηλαδή κάτι το κακόı τα καλά ποτέ δεν τα κρύβουμε. Ακόμα κι η πιο δημοφιλής δικαιολογία του Ελληνα γκέι, «δεν θέλω να πληγώσω τους δικούς μου», είναι ουσιαστικά παραδοχή της ενοχής γι’ αυτό το κακό πράγμα που είμαστε: «Έχω κάνει κάτι κακό κι αν το μάθουν θα πληγωθούν». Μόνο που δεν τους πληγώνουμε εμείςı οι δικές τους προκαταλήψεις τούς πληγώνουν. Εμείς δεν κάναμε τίποτα το στραβό, αλλά ακριβώς επειδή αυτό μας έχουν ενσταλάξει από μικρή ηλικία, γι’ αυτό μια παρέλαση ομοφυλόφιλης περηφάνιας έχει τόσο μεγάλη σημασία.
Αν όπου "γκέι" βάλουμε "άθεος" έχουμε το εξής αποτέλεσμα:
Η συντριπτική πλειοψηφία των άθεων βιώνουν την αθεϊα τους με αισθήματα ενοχής, κρυψίνοιας, αποσιώπησης. Μην ακούω βλακείες τύπου «δεν ντρέπομαι, απλώς δεν θέλω να το διαφημίζω». Οι άνθρωποι κρύβουμε μόνο αυτά που νιώθουμε ότι πρέπει να κρύψουμε, δηλαδή κάτι το κακό, τα καλά ποτέ δεν τα κρύβουμε. Ακόμα κι η πιο δημοφιλής δικαιολογία του Ελληνα άθεου, «δεν θέλω να πληγώσω τους δικούς μου», είναι ουσιαστικά παραδοχή της ενοχής γι’ αυτό το κακό πράγμα που είμαστε: «Έχω κάνει κάτι κακό κι αν το μάθουν θα πληγωθούν». Μόνο που δεν τους πληγώνουμε εμείς, οι δικές τους προκαταλήψεις τούς πληγώνουν. Εμείς δεν κάναμε τίποτα το στραβό, αλλά ακριβώς επειδή αυτό μας έχουν ενσταλάξει από μικρή ηλικία, γι’ αυτό μια παρέλαση αθεϊστικής περηφάνιας έχει τόσο μεγάλη σημασία.
Ειδικά στην περίπτωση των άθεων όμως, νομίζω ότι δεν τους φρενάρει τόσο έντονη η ενοχή και η ντροπή, όσο ο φόβος της απόρριψης. Είναι μάλλον απίθανο να ντρέπονται οι άθεοι που είναι άθεοι - από τη στιγμή που απορρίπτεις τη θρησκεία, η ενοχή παύει να έχει νόημα. Παραμένει όμως η ανάγκη για κοινωνική ένταξη, όχι απλώς για "ανοχή" αλλά για πλήρη και ισότιμη αποδοχή. Και ξέρουμε όλοι μας καλά ότι αν πάψουμε να συμμετέχουμε στο πανηγύρι της θρησκείας, αν πάψουμε να τηρούμε τα προσχήματα, σε ουκ ολίγες περιπτώσεις οι οικογένειές μας θα πικραθούν, οι συγγενείς μας θα φρικάρουν, οι γνωστοι μας θα μας στραβοκοιτάξουν.
Και συνεχίζουμε να κουνάμε λαμπάδες και να βαφτίζουμε μωρά γιατί "είναι το έθιμο και δεν θέλουμε να στενοχωρήσουμε κανέναν". Πόσοι όμως νοιάζονται αν στενοχωρούν εμάς;
Αγαπητοί μου, νομίζω ότι ωριμάζει η στιγμή για ένα atheist pride.
